سامانه مودیان مالیاتی سامانه‌ای است که با هدف جمع‌آوری و یکپارچه‌سازی اطلاعات مربوط به مؤدیان مالیاتی راه‌اندازی شده است.

در این قانون تاریخ‌های مشخصی به عنوان فراخوان‌های اجرای این قانون اعلام شده که بر اساس آن در هر یک از این تاریخ‌ها، گروهی از شرکت‌ها مشمول اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه‌های مؤدیان شدند. هر مؤدی باید تکالیف مشخصی را برای اتصال به سامانه مؤدیان و در نهایت ارسال صورت‌حساب الکترونیکی به این سامانه انجام دهد.

در ادامه، راهنمای کامل قانون سامانه مؤدیان و پایانه‌های فروشگاهی، مراحل ثبت‌نام و ورود به سامانه مودیان مالیاتی، دریافت کد یکتا و دریافت فایل امضای الکترونیکی (CSR) را در این مقاله از تواناسازان می‌­خوانید.

سامانه مودیان مالیاتی چیست؟

این سامانه که با وارد شدن به آدرس اینترنتی tp.tax.gov.ir امکان ورود به آن برای مودیان مالیاتی مشمول فراهم می‌شود، محلی جهت ثبت‌نام و ارسال صورت حساب‌الکترونیکی است. ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی طبق قانون از وظایف صاحبان مشاغل اعلام شده است. سامانه مودیان مالیاتی سامانه‌ای اینترنتی برای دریافت گزارش‌های الکترونیکی مودیان است.

این سامانه تحت مدیریت سازمان امور مالیاتی کشور با هدف جلوگیری از فرار مالیاتی فعالیت می‌کند. طبق قانون مصوب آبان 1398، هر فرد مشمول مالیات موظف است برای ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی اقدام کند. در این سامانه به هر مودی مالیاتی یک کار پوشه اختصاص داده می‌شود. این کارپوشه راه ارتباطی مودیان با سازمان امور مالیاتی است.

مشمولین باید صورتحساب‌های الکترونیک خود را در موعدهای مشخص، ارسال کنند. همه اشخاص حقیقی و حقوقی ملزم به ارسال صورت‌حساب الکترونیکی هستند. عدم ثبت نام و عدم ارسال صورت حساب‌ها با این سامانه، منجر به جریمه حداقل 10% از فروش خواهد شد. برای این که در انجام فرآیندهای مالیاتی با مشکلی مواجه نشوید، باید کار با این سامانه را به خوبی بیاموزید.

تعاریف مهم در قانون سامانه مؤدیان

قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، اصطلاحات جدید مالیاتی را معرفی کرده است. برای اینکه بتوانید این قانون را به صورت کامل درک کنید و بدانید چگونه باید آن را اجرا کرد، در قدم اول نیاز دارید که با تعاریف جدید و مهمی که این قانون ارائه می کند آشنا شوید. در ادامه مهمترین اصطلاحات این قانون را می خواهیم بررسی کنیم.

سامانه مؤدیان

اولین اصطلاحی که در این قانون باید معنی آن را بدانید، عبارت سامانه مؤدیان است. سامانه مؤدیان سامانه‌ای است که چهار ویژگی زیر را دارد:

• تحت مدیریت سازمان مالیاتی است
• برای هر مؤدی یک کارپوشه تعریف می‌شود
• به وسیله‌ای که حافظه مالیاتی دارد متصل می‌شود
• مرجع ثبت، صدور و استعلام صورت‌حساب است

پایانه‌های فروشگاهی

اصطلاح مهم دیگری که در عنوان این قانون هم آمده است، پایانه‌های فروشگاهی است. هر دستگاهی که سه قابلیت زیر را داشته باشد به عنوان یک پایانه فروشگاهی شناخته می‌شود:

• اتصال به سامانه مؤدیان
• صدور صورت‌حساب الکترونیکی
• اتصال به شبکه‌های پرداخت رسمی

صورتحساب الکترونیکی

اصطلاح مهم دیگری که در این قانون بسیار تکرار شده است، موضوع صورت‌حساب‌های الکترونیکی است. بر روی این صورتحساب، شماره منحصر به فرد مالیاتی ثبت شده است و در حافظه مالیاتی فروشنده ذخیره می‌شود. صورت‌حساب‌های الکترونیکی فرمت یکسانی ندارند بلکه متناسب با نوع کسب‌وکار، اقلام اطلاعاتی آن مشخص می‌شود. به این نکته توجه داشته باشید که صورتحساب‌های الکترونیکی انواع و الگوهای متنوعی دارد. انواع صورت حساب الکترونیکی شامل موارد زیر می شود:

• صورتحساب الکترونیکی نوع اول صــــورتحـســـــابی است دارای شـمــــــاره منـحـصـــــــر بــــه ‌فــــــرد مالیـاتـــــی با اطلاعـــــات هویتـــــــی فروشـنــــــــده و خریـــــــدار، کالا‌/خدمـــــت فــــروش رفتــــه و روش پــــرداخت آن
• صورتحساب الکترونیکی نوع دوم صورتحســـابی است دارای شمـــاره منحصر به فرد مالیاتی با اطلاعـــات هویتـــی فروشنـــده، کالا‌/خدمت فروش رفتـــه، نحوه تسویـــه وجــــه صورتحســـاب و به صورت اختیــــاری اطلاعات هویتـــی خریدار
• صورتحساب الکترونیکی نوع سوم رسید پرداخت وجه صادره از دستگاه کارتخوان بانکی یا درگاه الکترونیکی پرداخت دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که حسب مقررات اعلامی سازمان امور مالیاتی کشور، به عنوان پایانه فروشگاهی فروشنده پذیرفته شده است

حافظه مالیاتی

حتماً تا اینجای این مقاله به این فکر کرده‌اید که اصطلاح حافظه مالیاتی که بارها آن را تکرار کرده‌ایم به چه معنی است. حافظه مالیاتی به هر نرم‌افزار یا سخت‌افزاری گفته می‌شود که 5 ویژگی زیر را دارد:

• نوعی حافظه الکترونیکی است
• ثبت و نگهداری اطلاعات صورتحساب
• انتقال اطلاعات به سامانه مؤدیان
• تحت نظارت سازمان امور مالیاتی است
• دارای شماره شناسه یکتا اختصاصی

شماره منحصر به فرد مالیاتی

شماره‌ای بیست و دو کاراکتری است که به ازای هر صورتحساب الکترونیک صادر می‌شود. زمانی که بخواهید یک صورتحساب را اصلاح یا ابطال کنید، به این شماره نیاز خواهید داشت. اعداد صورتحساب الکترونیکی از چپ به راست به چهار بخش تقسیم می‌شوند:

• شش کاراکتر اول: شناسه حافظه مالیاتی
• پنج کاراکتر بعدی: تاریخ صورتحساب
• ده کاراکتر بعدی: سریال صورتحساب
• کاراکتر آخر: رقم کنترلی

تاریخ اجرای قانون سامانه مؤدیان

تاریخ لازم الاجرا شدن قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان برای گروه‌های مختلف شرکت‌ها متفاوت است و اصطلاحاً فراخوان سامانه مؤدیان بستگی به نوع شرکت دارد.

طبق قانونی که در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، قانون سامانه مؤدیان به صورت هم‌زمان برای همه شرکت‌ها اجرا نمی‌شود؛ در واقع شرکت‌ها با توجه به نوع آنها به چند دسته تقسیم شدند که هر یک از آنها در تاریخ خاصی باید در سامانه مؤدیان ثبت نام و صورت حساب الکترونیکی صادر کنند؛ بنابراین زمان ثبت نام در سامانه مؤدیان، با توجه به نوع شرکتی که در آن فعال می کنید متفاوت است.

در جدول زیر می‌توانید تاریخ اجرای قانون سامانه مؤدیان را برای انواع شرکت‌ها ببینید:

اشخاص مشمول قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان

افرادی که باید ثبت نام در سامانه مودیان مالیاتی را انجام دهند، در قانون مشخص شده است. متن بند ج ماده 1 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان:

«کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های 4 و 5 باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 12/03/1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون هستند. در این قانون هرگاه از واژه مودی استفاده می‌شود، مراد اشخاص مشمول است؛ مگر خلاف آن تصریح شده باشد».

اگر بخواهیم این تعریف را به زبان ساده‌تری ارائه کنیم باید بگوییم که اشخاص مشمول ثبت نام در سامانه مؤدیان شامل دو دسته می‌شوند: مشاغل و شرکت‌ها. مشاغل به همه اشخاصی گفته می‌شود که صاحب کسب‌وکار هستند و با نام خودشان فعالیت می‌کنند؛ به عبارت دیگر شرکت یا مؤسسه‌ای ثبت نکرده‌اند. دسته دوم یا همان شرکت‌های مشمول اجرای قانون سامانه مؤدیان شامل تمامی اشخاص حقوقی می‌شود که شرکت یا مؤسسه‌ای را ثبت و کد اقتصادی یا شناسه ملی دریافت کرده‌اند. بنابراین همه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول قانون سامانه مؤدیان می‌شوند.

جرائم عدم اجرای قانون سامانه مؤدیان

سازمان امور مالیاتی برای اینکه نسبت به اجرای این قانون اطمینان حاصل کند، جرائم بسیار سنگینی را برای مؤدیانی که این قانون را رعایت نمی‌کنند در نظر گرفته است. در صورتی که مؤدی مرتکب هر یک از تخلفات زیر شود، باید برابر با 10% مبلغ فروشی که انجام داده است جریمه پرداخت کند:

• عدم عضویت در سامانه مؤدیان
• عدم استفاده از پایانه فروشگاهی
• عدم استفاده از حافظه مالیاتی
• استفاده از حافظه مالیاتی دیگران برای خود
• استفاده از حافظه مالیاتی خود برای دیگران
• عدم اعلام شماره‌حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی را با آن‌ها انجام می‌دهد

علاوه بر موارد بالا، برخی دیگر از اقدامات هم هستند که می‌توانند جرائمی را به همراه داشته باشند. برای مثال در صورت عدم تحویل صورتحساب چاپی به خریدار یا مخدوش کردن آن، مؤدی باید برابر با دو درصد فروش انجام شده از این طریق یا بیست میلیون ریال (هر کدام که بیشتر باشد) به سازمان امور مالیاتی جریمه پرداخت کند. البته باید توجه داشته باشید ارقامی که در این قانون به آنها اشاره شده با توجه با تورم سالانه، هر سال توسط سازمان امور مالیاتی تجدید نظر و اعلام می‌شود. نکته دیگری که جدیت اجرای این جرایم را نشان می‌دهد این است که به صراحت در این قانون بیان شده است که سازمان نمی‌تواند 50% از این جرایم را مورد بخشودگی قرار دهد.

قبل از شروع ثبت نام، قوانین مربوط به سامانه مودیان مالیاتی را به دقت بخوانید. با کلیک بر روی دکمه زیر می‌توانید قوانین سامانه مؤدیان را از سایت سازمان امور مالیاتی مطالعه کنید:

مراحل ثبت نام در سامانه مؤدیان مالیاتی

ثبت نام در سامانه مؤدیان مانند ثبت نام در سایر سامانه‌های الکترونیک نیست که فقط با ارائه مدارک شناسایی و احراز هویت بتوانید به تمام امکانات مربوط به این سامانه دسترسی داشته باشید. در واقع برای ثبت نام در سامانه مؤدیان و ایجاد امکان ارسال صورت‌حساب الکترونیکی به این سازمان باید تمام مراحل زیر را طی کنید:

• ثبت‌نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده
• دریافت گواهی امضای الکترونیک
• دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی
• دریافت شناسه کالاها و خدمات

ثبت نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده

مرحله اول که همان ثبت نام در نظام مالیاتی و تشکیل پرونده مالیاتی است، به احتمال بسیار زیاد قبلاً توسط شما انجام شده تا بتوانید مالیات عملکرد سالانه شرکت خودتان را پرداخت کنید. اگر هنوز پرونده مالیاتی خودتان را در سامانه ملی خدمات مالیاتی تشکیل نداده‌اید، باید برای ثبت نام به سایت www. y.tax.gov.ir مراجعه کنید. اما مرحله دوم فرایند ثبت نام در سامانه مؤدیان نیاز به دقت و توجه بیشتری دارد. در ادامه درباره مرحله دوم توضیح می‌دهیم.

دریافت گواهی امضای الکترونیک

برای دریافت گواهی امضای الکترونیک باید ابتدا وارد سایت www.gica.ir بشوید. پس از ورود به این سایت بر روی “درخواست صدور گواهی امضای الکترونیک” کلیک کنید و مراحل ثبت نام و احراز هویت را طی کنید. نهایتاً در این سایت یک کد رهگیری به شما داده می‌شود که باید با در دست داشتن این کد به دفاتر پیشخوان دولت مراجعه و توکن امضای الکترونیک که چیزی شبیه به یک فلش مموری هست را دریافت کنید. اما حتماً برای شما هم این سؤال پیش می‌آید که توکن امضای الکترونیک چه کاربردی دارد؟ شما باید از این توکن برای استخراج کلید عمومی امضای الکترونیک استفاده کنید تا بتوانید از طریق این کلید شناسه یکتای حافظه مالیاتی خودتان را دریافت کنید.

دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی

پس از اینکه کلید عمومی را از توکن امضای الکترونیک استخراج کردید می توایند برای دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی اقدام کنید. سازمان امور مالیاتی برای همه کسانی که پرونده مالیاتی دارند، کارپوشه مؤدیان را ایجاد کرده است. شما با ورود به درگاه ملی خدمات مالیاتی به نشانی www.my.tax.gov.ir میتوانید به این کارپوشه وارد شوید. در این کارپوشه با کلیک بر روی گزینه “شناسه های یکتا حافظه مالیاتی” در سمت راست صفحه، امکان بارگذاری فایل کلید عمومی و دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی به وجود می آید.

دریافت شناسه کالا و خدمات

شناسه کالا و خدمات در واقع کد هایی است که سازمان امور مالیاتی به کالاها و خدمات گوناگون اختصاص داده است. شناسه کالا و خدمات به دو دسته زیر تقسیم می شود:

• شناسه عمومی کالا و خدمات
• شناسه خصوصی کالا و خدمات

طبق اعلام سازمان امور مالیاتی فعلا الزامی برای ارسال شناسه خصوصی وجود ندارد و مؤدیان مالیاتی باید فقط از شناسه عمومی کالا استفاده کنند. شناسه عمومی کالا ها و خدمات شامل لیستی از تمام کالاها و خدمات و شناسه مربوط به آنها می شود. این لیست از آنجایی اهمیت دارد که شما باید چک کنید که شناسه عمومی کالا و خدمات شما در این لیست وجود داشته باشد تا بتوانید از آن استفاده کنید؛ برای این کار به نشانی www.stuffid.tax.gov.ir مراجعه و شناسه کالا و خدمات خودتان را دریافت کنید. در صورتی که شناسه کالا و خدمات شما در این سایت وجود نداشت باید به سامانه جامع تجارت به نشانی www.ntsw.ir رجوع کنید و برای کالا و خدمات خودتان شناسه کالا دریافت کنید.

چطور صورتحساب الکترونیکیبه سازمان امور مالیاتی ارسال کنیم؟

پس از طی تمام مراحی که در قسمت بالا درباره آنها توضیح دادیم، شما آماده ارسال صورتحساب الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی هستید. برای اینکه بتوانید صورتحساب خودتان را به سازمان ارسال کنید می توانید از 3 روش استفاده کنید:

• ارسال مستقیم توسط مؤدی(از طریق نرم افزار حسابداری)
• ارسال توسط شرکت های معتمد
• ارسال توسط سامانه های دولتی

برای استفاده از روش اول، شما به راحتی می توانیداز طریق نرم افزار تواناسازان تمامی صورتحساب های الکترونیکی خودتان را به صورت روزانه برای سامانه مؤدیان ارسال کنید. البته نرم افزار تواناسازان این امکان را فراهم کرده که در صورت که بخواهید از طریق شرکت های معتمد صورتحساب ارسال کنید هم بتوانید از نرم افزار تواناسازان استفاده کنید.

اتصال به سامانه مؤدیان با نرم افزار تواناسازان

برای اتصال به سامانه مؤدیان و ارسال صورتحساب الکترونیکی به سامانه مؤدیان می توانید از سیستم سامانه مؤدیان تواناسازان استفاده کنید. به نصب و راه اندازی این سیستم بر روی نرم افزار حسابداری تواناسازان، امکان ارسال صورتحساب به صورت مستقیم یا از طریق شرکت های معتمد وجود خواهد داشت.